Abdülhamid'in Seraskeri Rıza Paşa'nın Anıları_{Hülasa-i Hatırat}

1774 Küçükkaynarca Antlasmasi'ndan sonra Osmanli'nin bekasi, Avrupa'nin kuvvet ve menfaat dengesine bagli kalir. Izleyen 100 yil, bu “acimasiz yargi”nin sayisiz örnekleri ile doludur. 1878 Berlin Antlasmasi da, Hristiyan unsurlari ayristirinca, geriye bir “Islam Imparatorlugu” kalir. Bu yüzden Sultan Abdülhamid içe kapanir ve 30 yil boyunca, elde var olan deger üzerinden ve “devlet benim” anlayisi ile siyaset yapar. Ancak bu süreçte, devletin “hayat parçaciklari” olan bürokrasinin de içi bosalir. Kimin sadrazam oldugu, ister Said Pasa isterse Kamil Pasa, artik fark etmez. Bu yaklasimda, 17 yil Seraskerlik makaminda görev yapan Riza Pasa da, diger bürokratlar kadar, etkili ve yetkili olur.