Bergson'dan Mustafa Şekip'e "Gülme"

Elinizdeki kitap, Mustafa Sekip Tunç'un 1921'de Henri Bergson'dan adapte etmek suretiyle tercüme ettigi Gülmek Nedir? Kime Gülüyoruz? adli eseri merkeze alarak, bir dönem tahlili niteliginde hazirlanmistir. Eserin Latinize edilmis hâli de bu çalisma ile yaklasik yüz yil aradan sonra ilk defa okuyucu ile bulusmaktadir. Mustafa Sekip'in konuyla ilgili olarak yazmis oldugu makaleler dizisinin de yer aldigi bu çalismada; Mehmet Emin Erisirgil ve Abdülhak Sinasi Hisar'in eser tanitimlari da bulunmaktadir. Ayrica; Bergson felsefesini, Bergson'un felsefe tarihindeki yerini, Türk düsüncesine etkisini, Türkiye'deki Bergsoncu denebilecek düsünürleri ve genel hatlariyla Cumhuriyet Dönemi Türk düsüncesini, Gülme adli eserin Bergson felsefesi içindeki yerini irdeleyen bir mülakat ile Mustafa Sekip Tunç'un düsüncesini tanitan bir bölüm de yer almaktadir. Filozof ve ruhiyatçilar arasinda gülme vadisinde bilhassa komik seylerden gelen gülme meselesini aydinlatmak alaninda Bergson'un aldigi vaziyet, onun orijinal olan dünya görüsünden bir parça, bu görüsle hemahenk olan bir nazariyedir. -Mustafa Sekip Tunç-Hande ve komikligin bu güzel izah ve tefsiri, dogrudan dogruya mihanikiyette, cümle-i hayatiyenin, hayatin ve zekânin tersini ve aksini gören Bergson felsefesinin tatbikatindan neset ediyor ve bu nazariyenin psikolojik ve edebî neticelerinin harikulade müsmir oldugunda süphe yoktur.-Abdülhak Sinasi Hisar-Böyle kiymetli bir esere elbette muhtaç idik. Sekip Beyefendi'nin meskûr mesaisi bu ihtiyacimizi tatmin ediyor. Muharrir,Bergson'un eserini sadece telhis etmekle iktifa eylemiyor; "gülme" hakkinda muhtelif fikirleri de nakletmek suretiyle bir "medhal" vücuda getiriyor. Eser, kim güler, kim gülünç olur, ne sartlarla gülebiliyoruz bu cihetleri tetkik eyliyor. Bu bahislerde yalniz gülmenin degil, umumiyetle ihtisaslarimizin mühim kanunlarina da temas ediyor. En nihayet Bergson'un sanat hakkindaki nazariyesine muttali oluyoruz. -Mehmet Emin Erisirgil-(Tanitim Bülteninden)