Eski Uygur Türkçesinde Öz (Core)-Dış (Perıpheral) Katmanlı Birleşik Yapılarda Zamansallık

Türk dili yaşadığı coğrafyanın, tanıştığı dinlerin ve kültürlerin etkisiyle özellikle morfolojik, leksik ve sentaktik alanlarda değişim ve gelişime uğramıştır. Bu süreç içerisinde Türkçenin karşılaştığı yeni durumlar ve mefhumlar için özellikle kendi imkânlarından faydalanma çabası ve bunun sonucunda da yeni birtakım formlar üretmesi oldukça dikkat çekicidir. Bahsi geçen sürece örnek teşkil edecek somut verilere Eski Uygur Türkçesi metinlerinde sıklıkla rastlanılmaktadır.

Eserde, kendi dillik ölçütlerini esas alarak çok sayıda birleşik katmanlı yapıların oluşmasına zemin hazırlayan Eski Uygur Türkçesi metinlerindeki göreceli zaman anlam konusu ele alınmıştır. Bu döneme ait eserlerdeki katmanlı tümcelerin çokluğu zaman, görünüş ve kılınış anlam değerlerinin doğru bir şekilde yorumlanmasına imkân sağlamıştır. Katmanlar arasında göreceli zaman anlamı değerlendirilirken tümcelerin sentaktik özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır. Bu süreçte verilerin evrensel nitelikte olması sebebiyle Birleşme ve Tür Kuramına (Juncture and Nexus Theory) başvurulmuştur. Bu bağlamda eser, modern dilbilimine ait bir kuramın Türk diline ait tarihî metinler üzerinde uygulama çalışmasının bir örneğini teşkil etmektedir.