Hadice Turhan Sultan Osmanlı İmparatorluğu'nda Kadın Baniler

Hadice Turhan Sultan yasami boyunca Osmanli sarayinin siyasal ve kültürel pek çok gündemini biçimlendirdi; saltanatin iktidar ve serveti ile geleneksel ayricaliklarinin çogunun sahibi oldu. Bu ayricaliklarin biri de Osmanli'nin hem baskentinde, hem de vilayetlerinde büyük ölçekli mimarlik çalismalarinin himayesiydi. Turhan Sultan otuz yasini biraz geçtiginde mimarligin etkin bir hamisi olmustu. 1658'de Çanakkale Bogazi'nin Ege girisinde iki büyük kalenin yapimini baslatti. 1661'de Istanbul'un Haliç'teki hareketli limaninin merkezinde yer alan Eminönü semtinde camiyle birlikte sibyan mektebi, türbe, hünkâr kasri ve çarsisi da bulunan Yeni Cami Külliyesi'nin yapimina giristi. Daha ileri yaslarinda Trakya'daki, Balkanlar'daki ve Girit'teki Osmanli topraklarinda çesitli vakif binalari yaptirdi; ayrica Mekke'ye giden Hac yolu üzerinde imaretlere kaynak sagladi. Turhan Sultan'in valide sultan olarak edindigi siyasal otoriteyi mesrulastirmasini saglayan ve onu erken modern dönem Osmanli tarihinde belirgin bir güç haline getiren de iste mimarligi böyle iddiali biçimde himaye etmesiydi. Islam imparatorluklarinda kadinlarin, kamusal alana fiziksel erisimlerini kisitlayan ve kendilerini göstermelerini yasaklayan kültürel uygulamalar nedeniyle güçsüz olduklari yönündeki yaygin düsünceye karsin son zamanlardaki arastirmalar Islam saraylarina mensup birçok kadinin kendilerini temsil edecek ve halk arasinda görünürlüklerini saglayacak oldukça iddiali imar projelerine giristigini ve törensellige özel ilgi gösterdiklerini ortaya koymustur. Osmanli Imparatorlugu'nda Kadin Baniler; Hadice Turhan Sultan'da yaniti aranan temel bir soru, mimarligin Osmanli saray kadinlarinca kendilerini temsil ve ifade etmekte nasil kullanildigidir. Lucienne Thys-Senocak Koç Üniversitesi ögretim üyesidir ve baslica ilgi alanlari Osmanli mimarlik ve kent tarihi, sözel tarih, kültür tarihi ve cinsiyet çalismalaridir.