İlk İşaretlerim İlk İfadelerim

Bebeklik ve erken çocukluk döneminde meydana gelen işitme kaybı, santral, işitme sisteminin gelişimini bozarak çocuklarda başta dil gelişimi olmak üzere; sosyal, duygusal, bilişsel gelişimini ve akademik başarıyı olumsuz yönde etkilemektedir.

Dil Gelişiminin ve öğrenme becerilerinin en etkin olduğu kritik dönemde (0-3 yaş), işitsel girdi eksikliği ile dile ait becerilerin geliştirilememesi beklenen bir sonuçtur. Daha sonraki dönemde uygun işitsel girdi sağlansa bile işitme kaybının çocuk üzerindeki olumsuz etkileri telafi edilememektedir.

Günümüzde işitme engellilerde erken tanı ve tedavi sistemlerinin etkin kullanımı; modern işitme cihazları ve koklear implantların erken yaşlarda bu çocuklara uygulanmasını sağlamaktadır. Ayrıca aile eğitimi ve bireysel eğitim hizmetleri ile bu çocuklaroın sözel dil kazanmaları mümkün olabilmektedir. Ancak bu çocukların bile söz dili anlamada ve okuma/yazma becerilerinde problemler yaşadıkları ve görsel dile ihtiyaç duydukları görülmektedir.

Sözel dilin kazanılmasındaki problemler, geç tanılanan ya da ek engeli olan işitme engellilerde daha da dramatik bir durum oluşturmaktadır.

Kritik Dönemde yetersiz işitsel girdiye sahip olan işitme engelli çocuklara işaret dili ile sunulacak deneyim zenginliği, onların dış dünyayla ilgili bilgilerinin artmasına, yeni kavramlar öğrenerek kelime hazinelerinin gelişmesine fırsat vermektedir. Aynı zamanda işaret dili, sözel dile ait kavram ve ifadelerin öğrenilmesinde gerekli olan etkin dil ortamını işitme engelli çocuğa sağlamaktadır.

Bu amaçla hazırlanan "İlk İşaretlerim İlk İfadelerim" eğitim materyalinin resimli kartları; 60 işitme engelli çocuğun dil üretimlerinin değerlendirilmesi, bu çocukların ilk 100 ifadelerinin incelenmesi sonucunda en fazla kullandıkları kelimeler ile oluşturulmuştur.

Resimli kartlar; aile bireyleri, yüz ve vücut parçaları, kavramlar, nesneler, hayvanlar ve eylemlerden oluşan 75 resim ve işaretleri ile günlük yaşantıda kullanılan 45 adet basit ifade resimleri ve işaretlerinden oluşmaktadır.

Eğitim materyalimizde aynı zamanda her resmin işaretlerinin açıklamalarının daha anlaşılır olması için işaret dilinde kullanılan 16 adet el şekilleri de görsel olarak tanıtılmaktadır. Buradaki amacımız; öncelikle işitme engelli çocukla çalışlan uzman, öğretmen ve ebeveynlerin işaret dilini doğru şekilde kullanmalarını sağlamaktır. Bu sağlandıktan sonra yetişkinin çocuğa sözel dille birlikte bu dile ait basit kavram ve ifadelerin işaretlerinin pekiştirilmesi oldukça önemlidir. İşitme engelli çocuğun işaretiyle birlikte kelimeyi tanıması onların kelime ve anlamını daha hızlı bir şekilde öğrenmelerini sağlayacaktır. Çocuğa kelimenin işaretini yaptırmadan önce işareti gösterilen kelimenin resmini çocuğun resimli kartlar arasından seçmesi gerekmektedir. Yani sözel dilin kullanılmasından önce bu dili anlama ne kadar gerekliyse işaret dilini de anlamak, işareti kullanma aşamasından önce kazandırılması gereken beceridir.

Uygulama Aşamaları:

1.Aşama: Kartlardaki kavramların resimleri üzerinden sözel ifadesi ile birlikte işaretinin tanıtılması

2.Aşama: Kartlardaki kavramların anlamını ve işaretinin pekişmesi için resimdeki kavram ile ilgili günlük yaşantıda doğal öğrenme ortamlarının oluşturulması.

örn.; Çocukla birlikte annenin çorbayı karıştırırken çorbanın sözel ifadei ile birlikte işaretini de kullanması.

3.Aşama: İşareti gösterilen kavramın çocuğun yaşına uygun resimli karlar (2-3-5 seçenek) arasından seçmesi.

4.Aşama: Kavrama uygun işaretin kullanımı tanıtılırken işarette kullanılan el şeklinin çocuğa öğretilmesi.

5.Aşama: Resmi gösterilen kavramın işaretini çocuğun yapması.

6.Aşama: Tüm Kelime kartlarının anlamı, sözel ifadesi ve işareti tanıtıldıktan sonra günlük yaşantıda kullanılan basit ifade/cümle kartlarına geçilir ve aynı aşamalarda çocuğa tanıtımı sağlanır. Çocuğun cümlelerin anlamını ve işaretlerini öğrenmesinin aha hızlı olması için cümle kartlarında kullanılan ifadeler, kelime kartlarında öğretilen kavramlardan oluşturulmuştur.