Lezgiler ve Lezgistan

Hazar Denizi'nin Kaspi, Karadeniz'in Pont, Doğu Kafkasya'nın Albanya ve Atropetena diye adlandırıldığı dönemlerde Bizans, Sasani; daha sonra Arap, Moğol, Safevi, Kaçar ve Rus saldırılarına maruz kalan bölge halkları her yıkımın ardından siyasi bağımsızlığını kazanmak için seferber olmuş; Hacı Davud, Feteli Han, Şeyh Şamil gibi liderlerin yükselttiği özgürlük bayrağını sahiplenmişlerdir.

Lezgiler diye bilinen bu insanlar, yurtlarına olan sevgilerinin, inançlarına olan bağlılıklarının, boyun eğmeyen ve diz çökmeyen karakterlerinin karşılığında sürgünü daha Orta Çağ başlarında yaşadılar. Düşmanları onları darağaçlarına asarak, ateşlerde yakarak uysallaştırmaya çalıştılar. Araplar bu halkı Suriye çöllerine, Timurlenk Afganistan ve Özbekistan'a, Nadir Şah İran'a sevk etti. Rusya'nın zulüm ve ayrımcılığı önce Çarlar, sonra Sovyetler aracılığı ile uygulandı. Çünkü Lezgiler, hiç bir kalıbın şeklini almıyorlardı. Bu halk, her dönemde daha çok vergi ödedi, daha çok çalışıp daha az kazandı. Ruslar Kaçarlardan, Kaçarlar Safevilerden, Safeviler Timur'dan, Timur Cengiz Han'dan, Cengiz Han Mervan Bin Muhammed' den örnek alıyordu.

Ancak zulüm büyük olduğunda rakslar daha çılgın; ağıtlar, şarkılar, şiirler daha yürekleri fethedici oluyor, halk her felaketin ardından yine doğruluyordu. Mitolojisi, mutfağı, dili, tarihi ile Lezgileri ve Lezgistan'ı anlatmaya çalıştığımız bu kitap ön bilgilendirme, değinme olarak tasarlanmış, insanlık tarihi diye adlandırılan büyük okyanusun içinden okura damlacıklar sunma amacını gütmüştür.

-Abdullah Kubalı