Mantığın Temel Kavramları

İnsan tabiatı icabı gerek kendisinin gerekse de kendi dışındaki dünyanın bilgisini elde etmek ister. Bir şeyin bilgisine sahip olmak ise onun kavramını bilmekle olur. Bu sebeple kavramlar bilgilenmenin temelini oluştur. Kavram, bir şeyin zihindeki tasavvurudur ve buna fikir de denir. Ortaya çıkış şekliyle kavram, herhangi bir şey üzerine verilmiş hükümler toplamından ibarettir. Kavramlar ister somut ister soyut olsun var olana işaret eder. Bir kavramın dille ifadesine terim denir. Terimler kavramlara, kavramlar da nesnelere delalet eder. Dolayısıyla varlığı tanımada esas olan kavramlardır. Terimler aracı sembollerdir. Yani kelimelerle değil kavramlarla düşünürüz.

Düşünmek, insanın en önemli özelliğidir ve bu da kavramlar arasında bağlar kurularak gerçekleşir. Kavramların birbiriyle ilişkilendirilmesiyle önermeler elde edilir. Önermelerin bir araya gelmesiyle de çıkarımlar meydana gelir. Çıkarım yapmak insanın gerçekleştirdiği en önemli zihinsel işlemdir denilebilir. Çünkü birçok düşünsel ürün çıkarımlara dayanır. Bu açıdan kavramlar düşünmenin ve bilgi elde etmenin temelini oluşturur.

Mantığın temel amacı kesin ispata ulaşmaktır. Bunun için ispatta kullanılan bütün unsurların kesinlik ifade etmesi gerekir. Klasik mantıkta kesin ispat, tümdengelimin en mükemmel şekli olarak kabul edilen kıyas ile yapılır. Kıyas, önermelerden önermeler ise kavramlardan oluşur. Dolayısıyla mantıktaki bütün konular birbiriyle sıkı bir bağ içerisindedir. Kıyas, önerme ve kavram kendi altlarında yer alan ayrımlarla mantığın temel kavramlarını oluşturur. Bunların söz konusu kesinlik vasfını nasıl taşıdıkları mantık kavramlarının ilişkisel olarak analiziyle ortaya konulabilir.

Her ilim dalının ve uzmanlık alanının kendine has terminolojisi vardır. Bir alanda konuşurken o alanın kavramlarını kullanmak gerekir. Kavramların doğru tanımlanması ve doğru yerde kullanılması gerekir. Aksi takdirde kavram kargaşası ortaya çıkar. Birçok bilimsel tartışmanın ve insanlar arasındaki iletişim sorunlarının en önemli nedenlerinden biri kavram kargaşasıdır. Kavramlar doğru tanımlanırsa kargaşa ortadan kalkar. Bu çalışmada doğru düşünme rehberi olarak nitelenen mantık ilminin temel kavramları tanımlanmaya ve birbiriyle ilişkili olarak ortaya konulmaya çalışılmıştır.