Memlükler_{(648-923 / 1250-1517)}

Islâm tarihinde kurulmus en büyük birkaç devlet arasinda yer alan Memlûkler, genelde Islâm tarihi, özellikle de Müslüman Türk ve Çerkes tarihleri için son derece önemlidir.
Bir taraftan Mogol taarruzlarini durduran, diger taraftan da Ortadogu'daki haçli prensliklerini nihâî olarak bölgeden çikaran Memlûkler, Misir Abbâsî Hilâfeti'nin merkezi olmak ve mukaddes Hicaz bölgesinin hâkimiyetini üslenmek gibi önemli imtiyazlara sahip en büyük Islâm devleti olma vasiflarini yaklasik 2 asirdan fazla devam ettirdiler.
Türk Memlûkleri tarih sahnesine çiktiginda, Islâm dünyasi, tarihinin en karanlik dönemlerinden birini yasiyordu. Bir taraftan haçli seferleri devam ederken, dogudan gelen ve yenilmek nedir bilmeyen Mogollar, Ortadogu Islâm ülkelerini, pes pese isgal etmisler, bu ü1keler halkinin büyük bir kismini katliâma tâbi tutarak sehirleri yakip yikmislar, adeta tas üstünde tas birakmamislardi. 1258 yilinda Bagdat Abbâsî Hilâfeti'ni yikmislar, dillere destan olan Bagdat'ta, medeniyetten eser birakmamislardi. O sirada bütün insanlik medeniyetini tehdit eden bu gücü durduracak bir devlet de ortada görünmüyordu. Ancak, henüz 10 yil önce Misir'da kurulmus olan Memlûkler Devleti insanligi bu tehlikeden kurtardi. Taarruzlarini batiya dogru devam ettiren Mogollar'i Filistin'de durdurdu. Ayn Câlût savasinda onlara henüz tatmadiklari maglubiyetin acisini tattirdi. Kazandigi bu zaferle, basta Misir olmak üzere bati Islâm dünyasini ve Islâm medeniyetini kurtaran Türk Memlûkleri ordusu, Memlûk tarihçisi Ibn Haldûn'un isaret ettigi gibi, Müslümanlarin bu bozulma ve zayiflama döneminde Allah Teâlâ'nin büyük bir lütfu idi. Orta Asya bozkirlarindan Memlûk olarak satin alindiktan sonra Eyyûbî ordusunda yetisen ve bilâhare devletlerini kuran Memlûkler, Islâm dini ile sereflenmisler ve neticede Islâm âlemini büyük tehlikelerden kurtarmislardi.
Memlûkler, daha sonra tarih sahnesine çikip alti asirdan fazla, hem de hakkaniyet ölçülerini asmadan hüküm süren Osmanli Devleti için de güzel bir örnek teskil etmistir.