Savunmasız Gezegen_{Çevrenin Kısa Ekonomik Tarihi}

Savunmasiz Gezegen, bir çevre tarihi çalismasi: Gezegenin 500 yil boyunca, çevresel yikima dogru nasil “ilerledigini” inceliyor.Tarih bize, toplumlarin uzun zamandan beri çevreyle savastigini ve dogayi da yararlanacak bir kaynak ya da içine çöplerini bosaltabilecekleri bir bulasik çukuru muamelesi yaptiklarini ögretir. Doganin böyle tek tarafli bir sömürüsü, en sonunda bugünkü çevre felâketini yaratmistir. Çevre krizi, 1400'lerin sonlarina dogru, Avrupa'da baslayan kapitalist dünya sisteminin asamali dogusuyla degismeye basladi. 500 yil önce Atlantik Okyanusu'na, Kolomb'un seferi ile baslayan büyük tarihsel dönüsüm, kapitalist dünya sistemi haline gelecek olan krizin baslangiçlarini gösterir.Kuzey ve Güney Amerika'dan Avrupa'ya getirilenler (altin, gümüs ve bitki çesitleri) önce Avrupa ekonomisi ve tarimini, sonra da bütün dünya ekonomisini ve tarimini dönüstürdü. Bu dönüsüm, kapitalist gelisimin bir sonraki büyük asamasinin, kisacasi 18. yüzyil sonlari ve 19. yüzyil baslarinda Avrupa'da üretimin boyutunu ve yogunlugunu degistiren Sanayi Devriminin yarattigi ekonomik sistemin yolunu hazirladi. Gezegeni yikima ugratarak?dünyayi insanî amaçlar için kullanilamaz hale getiren ekonomik sistem, hem doganin büyük kisminin devamini hem de toplumun bekâsini ve gelisimini tehdit eder hâle gelmistir.Bu gelismelerin gezegenin çevresi üzerindeki etkisi, son bes yüzyil boyunca dört ana alanda (nüfus, enerji, sanayilesme ve kentlesme alanlarinda) gördügümüz degismeler incelediginde açikliga kavusur.Son bes yüzyilda insanlik, çevresiyle iliskisinde kritik bir esige ulasmistir. Bugün çevreyle ilgili olan ve dünyayi bezdiren nakarat(asiri nüfus artisi, küresel isinma, ozon tabakasinin, türlerin, tropikal ormanlarin ve sulak alanlarin, yer alti sularinin yok edilmesi, erozyon, çöllesme, yer alti sularinin çekilmesi ve kirlenmesi, deniz sularinin ve haliçlerin kirlenmesi, zehirli çöpler, böcekleri ve zararli bitkileri öldürmede kullanilan ilâçlarin zehirleyici etkileri...) âcil sorunlarin uzun bir listesini içerir. Sâyet eski haline döndürülemeyecek toplumsal-ekolojik bir kötüye gidisten kaçinmak istiyorsak, baslica çevre sorunlarini kontrol altina alabilmemiz için önümüzde sadece 30-40 yil var ve zorunlu degisiklikleri yapmamiz gereken sadece çok hayatî bir on yildir.Ve tabiî bugün karsi karsiya oldugumuz çevre yikiminin nedenleri ne biyolojiktir ne de tek tek bireylerin tercihlerinin bir sonucudur. Sorunun kökleri üretim iliskilerindedir.