Türk Harp Edebiyatında Çanakkale Mektupları

Çanakkale Muharebeleri tarihî açıdan olduğu gibi edebî açıdan da ele alınmadı gereken bir savaştır. Zira söz konusu savaşla ilgili çeşitli türlerde kaleme alınmış birçok edebî eser bulunmaktadır. Bunlar; şiirler, hikâyeler, tiyatrolar, romanlar, hatıra ve günlükler, menkıbeler, mektuplar şeklinde sıralanbilir. Bu kitapta, Çanakkale Muharebeleri ile ilgili mektuplar ele alınmaya çalışılmıştır. Geniş bir tarama neticesinde tespit edilen mektuplar önce "asker mektupları", "esâret mektupları", "muhabir mektupları", "edebiyatçı mektupları", "kurmaca mektuplar" şeklinde tasnif edilmiş; ardından bolca mektup örneğine yer verilmiştir. Daha sonra ise Çanakkale mektupları; "şekil", "yapı", "muhteva", dil ve üslup" bakımından incelenmeye gayret edilmiştir. "Türk harp edebiyatında Çanakkale muharebeleri" denildiğinde bu savaşla ilgili mektupların dışarıda tutulması mümkün değildir. Hatta birçoğu bizzat savaşanlar tarafından yazılmış olması bakımından diğer metinlere göre mektupların ayrı bir yeri ve önemi vardır. Çanakkale mektupları, düşünce ve hayal dünyasındaki akislerini okumamıza imkân vermektedir. "Çok şükür askerlerim pek cesur ve düşmandan daha kuvvetlidirler. Bundan başka hususi inançları, çok defa ölüme sevk eden emirlerimi yerine getirmelerini çok kolaylaştırıyor. Filhakika onlara göre iki semâvi netice münkün: Ya gâzi veya şehit olmak." (Mustafa Kemal Paşa'nın Çanakkale Cephesi'nden Madam Corinne'ye yazdığı mektuptan) "Aman yâ Rabbi, meleklerini insan kıyafetinde Çanakkale'ye mi gönderdin? Bedir ve Huneyn gazalarında düşen şühedâ-yı Müslimîn kudreti ulûhiyetinle hayat-ı nevîn bularak Hazret-i Muhammed'in füyûz-ı kudsiyesini Osmanlı ordusuna mı getirdiler?" (Ali Ekrem'in Çanakkale Cephesi'ndeki Ömer Adil Bey'e yazdığı mektuptan)