Türk İslam Sanatları Tarihi - El Kitabı

Din, sanat, bilim ve ahlâk gibi fenomenler insan bilincinde bir bütün olarak yaşanmaktadır. Din ile sanat bazen biri diğerine baskın olarak devamlı birbirinden etkilenmiştir. İslam dini ve sanatı için de bu böyledir. Bölgesel farklılıklar ve çeşitli dönemlerde farklı yaklaşımlar olsa da tarih boyunca Müslümanların sanata yaklaşımı İslam akaidi çerçevesinde olmuştur. İslam sanatının mahiyetini ortaya koymak, İslam kültürünün manevi kök ya da dayanaklarını anlamanın önemli bir yoludur. Zira İslam sanatının kaynağının iyi kavranması, günümüz İslam sanatına yeni bir ruh ve şekil vermek için önemli bir katkı sağlayacaktır. Çünkü İslam sanatının çeşitli unsurlarla ilişkisi, onun köklü geçmişini ve organik bağlarını anlamak için iyi bir fırsat sunacaktır. Müslüman sanatkâr, güzelliği yarattığına değil, keşfettiğine inanır. Allah'ın cemâl sıfatının eseri olarak var olan her türlü güzellik, sanatkârın faaliyeti sayesinde dokunulabilir, görülebilir ve duyulabilir hâle gelir. Sanatçının ima ve telkin yoluyla, bir yerde doğrudan doğruya ulaştığı sonuçlara, düşünürler daha dolambaçlı yollardan giderler. Bilimsel ya da felsefi dil ve tahlilin anlatmakta güçlük çektiği bir hususu, bazen sanat çok daha somut ve çarpıcı bir biçimde ortaya koyar. Bu yüzden sanatın dili pratik ya da bilimsel dilden daha dolaysız ve daha somuttur. Zira Sanat insanın, duygu ve düşüncelerini, gördüklerini, his ve tasavvurlarını yine insanda estetik bir haz uyandıracak şekilde yansıtması olarak tarif edildiğinde, insanın kendini anlatma, ifade etme ve gösterme yollarından biri, belki de en önemlisidir. İnsanın hem aklına hem de ruh dünyasına hitap eden sanatın, insanı, yaşamında karşılaştığı sıkıntılarından uzaklaştırıp iç huzurunun sağlanmasında, daha geniş bir tesir alanına sahip olduğu da unutulmamalıdır.