Yeraltından Notlar

Rus romancisi, Moskova'da dogdu, Petrograd'da öldü. Babasi hekimdi. Çocukluk yillarini Moskova'da, zorba bir baba ile hasta bir anne arasinda geçirdi. Bir süre sonra annesi öldü, babasi kendini içkiye verdi. Petrograd Askeri Mühendislik Okulunu bitirdi (1843).Petrograd'daki yasami, bilimsel ve askeri bir siki düzen altinda geçti. Geçimini saglayabilmek için çeviriler yapti. Memurlukta tutunamayacagini anladi. Yazar olmaya karar verdi. Mektup biçimindeki ilk yapiti Insanciklar'i o sirada yazdi (1846). Roman, sicak bir ilgiyle karsilandi. Ancak, daha sonra yazdigi Ak geceler, Bir yufka yürekli, Netoçka Nezvanova gibi romanlari, ayni ustalikla yazilmamisti. Onun için, halkin hayranligi ilgisizlige dönüverdi. Umudu kirilan yazar, genç liberallerin çevresine girdi. Petraçevskiy entrikasina karistigi için tutuklandi (1849). Yargilanarak ölüm cezasina çarptirildiysa da sonradan bagislandi, ama Sibirya'ya sürgün edildi. Dört yil orada zorla çalistirildi. Serbest birakildiginda (1854) sara illetine tutulmustu. Cezasini tamamlamak için, gene Sibirya'da er olarak orduda kaldi (1859'a dek). Bu arada evlenmisti. (1857). Ordudan ayrilmasina izin çikti. Ama 4 ay daha bir kentte kalmaya zorlandi. Tümden bagislanarak Petrograd'a döndü. Yeniden yazmaya basladi. Vremya (zaman) adinda bir dergi çikarmaya basladi. (1861).Stepançikovo köyü, Amcamin düsü, Ölüler evinde Anilar'i yazdi. Sürgün yasamini anlatan bu son yapit, ona yeniden ün kazandirdi, çari bile etkiledi. Ilk Avrupa gezisine çikti (1862). Dergisi kapatildi (1863). Gene Avrupa'ya gitti.Epoka (Çag) adli yeni bir dergi çikarmaya basladi (1864). Karisi ve kardesi öldü. Parasiz kaldigindan, dergisini kapatti (1864). Yer Altinda Notlar'i da yine sürgün yasaminin anilarina dayanarak yazdi. Borç içinde yasiyordu. Almanya'ya gitti, kumara daldi. Danimarka üstünden Petrograd'a döndü. Sekreteriyle evlendi (1867). Almanya'ya gittiler, gene kumara daldi. Cenevre'ye geçtiler. Bundan sonraki dört yilini karisiyla birlikte Avrupa'da geçirdi. Italya'yi gezdi. Petrograd'a döndüler (1871). Vaktiyle babasinin öldürüldügü çiftlikte bir süre kaldi (1877).Sibirya'dan döner dönmez yazdigi Suç ve ceza, asil ününü saglayacak romanlar dizisinin ilkidir.(Tanitim Bülteninden)